"Wielu ludzi nie wie co z czasem zrobić. Czas nie ma z ludźmi tego kłopotu". Te słowa Magdaleny Samozwaniec stanowiły motto pierwszego w Polsce podręcznika z zakresu rekreacji (Demel, Humen 1970) i chociaż minęło już 40 lat od jego wydania, są one nadal aktualne. Obecnie bowiem bardziej niż kiedykolwiek zdajemy sobie sprawę z tego, że "jeśli nie umiemy panować nad naszym czasem (a więc nim dysponować), wówczas z reguły nasz czas panuje nad nami" (Skórzyński 1977). Problem właściwego wykorzystania czasu nabiera znaczenia zwłaszcza w społeczeństwie ponowoczesnym, w którym uprawianie rekreacji nie jest już tylko przywilejem "klasy próżniaczej" (leisure class), ale staje się symbolem aktywnego stylu życia i jednocześnie warunkiem jego jakości. Rekreacja, traktowana dzisiaj jako działalność twórcza, a nie tylko regeneracyjna i kompensacyjna, jest ogniwem łączącym produkcyjną konieczność pracy i konsumpcyjną przyjemność czasu wolnego.Prezentowana Czytelnikowi książka jest dziełem dziesięciu autorów. Przedstawia ona rekreację jako zjawisko humanistyczne, którego istotę stanowi aktywność ludzka dostarczająca przyjemności, radości i zadowolenia, podejmowana dobrowolnie i bezinteresownie, poza obowiązkami i koniecznościami życiowymi - dla wypoczynku, rozrywki, rozwoju fizycznego i psychicznego. W pracy tej dużo miejsca poświęcamy też zagadnieniom czasu wolnego, którego przeobrażenia związane z końcem epoki industrialnej oraz powstaniem nowej gospodarki i społeczeństwa informacyjnego znowu skupiają uwagę badaczy. Naszym celem było przedstawienie aktualnego stanu wiedzy oraz problematyki badawczej nauk humanistycznych, zajmujących się rekreacją i czasem wolnym. Zbiór studiów, które złożyły się na tę książkę, ukazuje przede wszystkim analizy i osiągnięcia badaczy europejskich i amerykańskich. Uwzględnienie dorobku innych nauk oraz osób wywodzących się z odmiennych kręgów kulturowych wymagałoby zakrojonych na szerszą skalę badań i zaangażowania większego zespołu autorów.

Ryszard Winiarski * Wprowadzenie do zagadnień rekreacji i czasu wolnego * Terminologia, definicje, klasyfikacje * Zarys teorii rekreacji, zabawy i czasu wolnego * Rekreacja we współczesnym świecie * Perspektywy rozwoju rekreacji w społeczeństwie ponowoczesnym * Bogdan J. Kunicki * ROZDZIAŁ 1. Historia rekreacji * 1.1.Kontrowersje wokół pojęcia * 1.2.Stan źródeł historycznych * 1.3.Dzieje rekreacji * 1.3.1.Świat prehistoryczny * 1.3.2.Antyk grecki * 1.3.3.Cywilizacja rzymska * 1.3.4.Świat średniowieczny * 1.3.5.Czasy nowożytne * 1.4.Polskie dziedzictwo * Maria Zowisło * ROZDZIAŁ 2. Filozofia rekreacji * 2.1.Rekreacja w ogólnej perspektywie filozoficznej * 2.1.1.Czas * 2.1.2.Wypoczynek i rozrywka * 2.1.3.Wolność * 2.1.4.Autentyzm * 2.1.5.Szczęście * 2.1.6.Kondycja człowieka * 2.2.Filozofia rekreacji i czasu wolnego - elementy doksografii * 2.2.1.W stronę greckich archetypów * 2.2.2.Ewolucja idei schole w tradycyjnych systemach filozoficznych * 2.2.3.Kierunki we współczesnej filozofii rekreacji * Jan Grad * ROZDZIAŁ 3. Antropologia rekreacji * 3.1.Rozrywka jako przedmiot badań antropologii * 3.2.Czas wolny jako kulturowy stan rzeczy * 3.3.Zabawa i rozrywka - kulturowe cechy konstytutywne * 3.4.Pierwotne rytuały świąteczne jako kulturowe źródło nowożytnych zabaw * 3.5.Rozrywka i rekreacja * Katarzyna Myśliwska * ROZDZIAŁ 4. Socjologia czasu wolnego * 4.1.Definiowanie czasu wolnego w socjologii * 4.2.Czas wolny a rekreacja * 4.3.Przyjemność, dobrowolność, bezinteresowność * 4.4.Czas wolny jako kategoria społecznie i kulturowo zmienna * 4.5.Ilość czasu wolnego * 4.6.Odczuwanie deficytu czasu * 4.7.Nierówna dystrybucja czasu wolnego * 4.8.Teoretyczne ujęcia czasu wolnego * 4.8.1.Funkcjonalizm * 4.8.2.Teorie konfliktu * 4.8.3.Podejście marksistowskie i neomarksistowskie * 4.8.4.Podejście feministyczne * 4.8.5.Symboliczny interakcjonizm * 4.8.6.Postmodernizm * 4.9.Formy spędzania wolnego czasu * Bohdan Jung * ROZDZIAŁ 5. W kierunku nowej ekonomii czasu wolnego? * 5.1.Wybory czas - dochód * 5.2.Ekonomia ery braku wolnego czasu, stresu i pośpiechu * 5.3.Czas i rytm pracy pokolenia X * 5.4.Dostosowanie do nowej czasowej struktury popytu * 5.5.Kompresja czasu a fragmentacja czasu wolnego * 5.6.Gospodarowanie czasem w skali cyklu życia * 5.7.Uelastycznienie gospodarowania czasem konsumenta * Jacek Gracz * ROZDZIAŁ 6. Psychologia rekreacji * 6.1.Psychospołeczne aspekty aktywności rekreacyjnej * 6.1.1.Czas wolny i aktywność rekreacyjna w psychologicznej perspektywie * 6.1.2.Przedmiot oraz cele i zadania psychologii w aktywności rekreacyjnej * 6.1.3.Psychologiczne koncepcje działania a aktywność rekreacyjna * 6.2.Psychologiczny model rekreacji w ujęciu teorii czynności - sytuacji * 6.3.Psychospołeczne wymiary rekreacji - teoria i badania * 6.4.Wzrost poczucia jakości życia jako efekt rekreacyjny * 6.4.1.Możliwość pomiaru poczucia jakości życia * 6.5.Podsumowanie * Maria Czerepaniak-Walczak * ROZDZIAŁ 7. Pedagogika czasu wolnego: schole w szkole i poza szkoła * 7.1.Wprowadzenie * 7.2.Pojmowanie czasu wolnego w naukach o wychowaniu * 7.3.Pedagogika czasu wolnego w systemie nauk o wychowaniu * 7.4.Prawo do czasu wolnego - perspektywa pedagogiczna * 7.5.Funkcje czasu wolnego; ich potencjał wychowawczy * 7.6.Wychow(yw)anie do czasu wolnego * Ks. Maciej Ostrowski * ROZDZIAŁ 8. Teologia rekreacji * 8.1.Stworzenie, grzech, nowe stworzenie * 8.2.Rekreacja a wolny czas * 8.3.Odpoczynek * 8.4.Rekreacja i radość * 8.5.Rekreacja a ludzkie życie i zdrowie * 8.6.Kilka palących praktycznych problemów * 8.6.1.Kreacja duchowych sił * 8.6.2.Kreacja i rekreacja międzyludzkich odniesień * 8.6.3.Zdrowie społeczeństwa * 8.6.4.Szacunek dla sakralnego wymiaru dnia świątecznego * 8.6.5.Umiejętność rekreacji * Sabina Owsianowska * ROZDZIAŁ 9. Czas wolny i rekreacja a płeć kulturowa * 9.1.Wprowadzenie * 9.2.U źródeł refleksji nad płcią kulturową - myśl feministyczna i jej ewolucja * 9.2.1.Początki ruchu kobiecego * 9.2.2.Druga fala feminizmu * 9.2.3.Ponowoczesność i zmiana paradygmatu w badaniach nad płcią * 9.2.4.Płeć w perspektywie gender studies * 9.3.Czas wolny, rekreacja i turystyka a problematyka płci kulturowej * 9.3.1.Problemy epistemologiczne studiów nad płcią kulturową, czasem wolnym i rekreacją * 9.3.2.Androcentryzm klasycznych teorii czasu wolnego i rekreacji * 9.3.3.Znaczenie czasu wolnego i rekreacji w życiu kobiet - szansę i ograniczenia * 9.3.4.Mężczyźni i (re)konstrukcje męskości w czasie wolnym i rekreacji * 9.3.5.Perspektywy dalszych badań nad płcią kulturową, czasem wolnym i rekreacją * 9.4.Podsumowanie * Bibliografia * Informacje o Autorach