Publikacja stanowi kompleksowe opracowanie poświęcone zagadnieniom z zakresu onkogenetyki. W książce uwzględniono zarówno aspekty dziedzicznych predyspozycji do nowotworów, jak i analizę wariantów somatycznych mających znaczenie w diagnostyce i leczeniu. Monografię przygotowali eksperci z różnych dziedzin medycyny – genetycy, onkolodzy, dermatolodzy, biolodzy molekularni oraz prawnicy. Ich wiedza i doświadczenie pozwoliły na kompleksowe ujęcie tematu, łącząc aspekty naukowe z praktycznym zastosowaniem w codziennej opiece nad pacjentami. [opis wydawcy].

Spis treści Część I Aspekty kliniczne wybranych nowotworów / 1 1. Dziedziczne uwarunkowanie raka piersi i jajnika – Cezary Cybulski, Jacek Gronwald, Jan Lubiński / 3 Wstęp / 3 Wprowadzenie / 4 Kryteria rodowodowo-kliniczne dziedzicznego raka piersi i/lub jajnika / 5 Badania kontrolne zalecane na podstawie rodowodowo-klinicznego rozpoznania zespołów HBC-ss, HBOC i HOC / 6 Mutacje związane z predyspozycją do raka piersi i jajnika / 8 Diagnostyka mutacji dla raka piersi i/lub jajnika – specyfika polskiej populacji / 8 Mutacje genów BRCA1/2 / 10 Charakterystyka mutacji / 10 Postępowanie medyczne u kobiet z mutacją genów BRCA1 lub BRCA2 / 11 Mutacje genu PALB2 / 16 Mutacje genu CHEK2 / 18 Mutacje genu NBN (NBS1) / 21 Podsumowanie / 22 2. Genetyka raka jelita grubego – Weronika Bulska-Będkowska, Jerzy Chudek / 27 Wstęp / 27 Charakterystyka kliniczna / 27 Dziedziczne zespoły predyspozycji do raka jelita grubego / 28 Zaburzenia genetyczne w sporadycznych nowotworach jelita grubego / 32 Nowotwory wyrostka robaczkowego / 39 Diagnostyka / 40 Diagnostyka dziedzicznych zespołów predyspozycji do raka jelita grubego / 40 Diagnostyka genetyczna nowotworów jelita grubego / 42 Poradnictwo i badania rodzinne / 43 3. Rak płuca – zaburzenia somatyczne i germinalne oraz ich znaczenie kliniczne – Adam Szpechciński, Aleksandra Jezela-Stanek, Joanna Chorostowska-Wynimko / 53 Wprowadzenie / 53 Istotne klinicznie zaburzenia molekularne o charakterze somatycznym / 54 Gen EGFR / 55 IKT EGFR pierwszej i drugiej generacji / 57 IKT EGFR trzeciej generacji / 58 Oporność na leczenie IKT EGFR / 58 Gen ALK / 60 IKT ALK pierwszej generacji / 61 IKT ALK drugiej generacji / 61 IKT ALK trzeciej generacji / 62 Oporność na leczenie IKT ALK / 62 Gen ROS1 / 63 Gen RET / 63 Mutacje genu KRAS / 64 Gen BRAF / 65 Mutacje pominięcia eksonu 14 w genie MET (MET exon 14 skipping) / 66 Geny NTRK 1-3 / 67 Gen ERBB2 (HER2) / 68 Gen NRG-1 / 68 Gen FGFR / 68 Materiał biologiczny do diagnostyki biomarkerów predykcyjnych/somatycznych raka płuca / 70 Rodzaje materiału biologicznego / 70 XII Spis treści Płynna biopsja w diagnostyce biomarkerów / 71 Istotne klinicznie zaburzenia genetyczne o charakterze germinalnym / 72 Analiza wariantów germinalnych w badaniu INHERITY LC / 73 Analiza wariantów germinalnych w badaniu GERMLUNG / 73 Metody wykorzystywane w diagnostyce molekularnej raka płuca / 74 Techniki real-time PCR / 75 Fluorescencyjna hybrydyzacja in situ (FISH) / 75 Sekwencjonowanie DNA metodą Sangera / 76 Sekwencjonowanie nowej generacji (NGS) / 77 Techniki ultraczułe / 78 4. Aspekty genetyczne w czerniaku – spojrzenie klinicystów – Grażyna Kamińska-Winciorek, Anna Małgorzata Czarnecka, Anna Szumera-Ciećkiewicz, Piotr Rutkowski / 81 Mutacje germinalne predysponujące do rozwoju czerniaka / 81 Poradnictwo genetyczne / 84 Mutacje somatyczne w komórkach czerniaków / 85 Prezentacje kliniczno-dermoskopowe czerniaków w aspekcie mutacji germinalnych / 92 Mnogie pierwotne czerniaki / 92 Czerniak występujący rodzinnie / 94 Całościowe oceny dermoskopowa, wideodermoskopia cyfrowa z archiwizacją oraz całościowa fotografia ciała u osób z mutacjami germinalnymi / 96 Wykorzystanie zmian genetycznych w diagnostyce histopatologicznej zmian melanocytarnych / 97 5. Predyspozycje genetyczne oraz dziedziczne ryzyko raka trzustki – Joanna Huszno / 105 Wstęp / 105 Rak trzustki – predyspozycje genetyczne / 106 Rak trzustki w przebiegu znanych zespołów genetycznych związanych z wysokim ryzykiem wystąpienia nowotworów / 107 Zespół Peutza i Jeghersa / 107 Zespół rodzinnego występowania raka trzustki i czerniaka (melanoma-pancreatic cancer syndrome/familial atypical multiple mole melanoma-pancreatic carcinoma syndrome, MPCS/FAMMM-PC) / 108 Zespół dziedzicznego raka piersi i jajnika (hereditary breast and ovarian cancer, HBOC) / 108 Zespół Lyncha (Lynch syndrome, LS) / 109 Rodzinna polipowatość gruczolakowata (familial adenomatous polyposis, FAP) / 110 Zespół rodzinnego występowania raka piersi i trzustki zależny od PALB / 110 Zespół ataksja–telangiektazja (A-T) / 111 Zespół Liego i Fraumeniego (Li–Fraumeni syndrome, LFS) / 111 Rak trzustki powstający w wyniku stanów zapalnych trzustki związanych z rzadkimi chorobami genetycznymi / 112 Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate; cystic fibrosis, CF) / 112 Zespół dziedzicznego zapalenia trzustki (hereditary pancreatitis) / 112 Rodzinnie występujący rak trzustki (familial pancreatic cancer, FPC) / 113 Nadzór nad pacjentami z wysokim ryzykiem raka trzustki / 115 Zastosowanie diagnostyki molekularnej w terapii chorych na raka trzustki / 119 Podsumowanie / 120 Część II Zasady diagnostyki molekularnej / 123 6. Diagnostyka wariantów somatycznych – Dagmara Rusinek, Małgorzata Oczko-Wojciechowska / 125 Wstęp / 125 Medyczne laboratorium genetyczne – wymagania / 126 Materiał badany: rodzaj materiału oraz wymagania / 127 Materiał tkankowy utrwalony (formalin-fixed paraffin-embedded, FFPE) / 128 Materiał cytologiczny / 129 Materiał tkankowy mrożony, „świeży” / 130 Biopsja płynna / 130 Podstawowe metody detekcji wariantów somatycznych / 131 Ilościowa reakcja PCR w czasie rzeczywistym (QPCR) / 132 Sekwencjonowanie bezpośrednie metodą Sangera / 132 Sekwencjonowanie następnej generacji / 132 Zależna od ligacji multipleksowa amplifikacja sond (MLPA) / 137 Raport z badania genetycznego z zakresu wariantów somatycznych / 137 7. Diagnostyka wariantów germinalnych – Bartosz Wasąg / 141 Wstęp / 141 Aktualny stan wiedzy / 142 Zasady diagnostyki / 147 Zgoda pacjenta na wykonanie analiz mających na celu identyfikację wariantów germinalnych / 147 Materiał do badań / 148 Metodyka / 150 Analiza wybranych genów / 150 Analiza wielogenowa / 151 Klasyfikacja wariantów genetycznych / 152 Wytyczne dotyczące postępowania / 153 Wskazania do poradnictwa genetycznego / 153 Postępowanie u osób z wynikiem pozytywnym / 153 Postępowanie u osób z wynikiem negatywnym / 154 8. Diagnostyka genetyczna nowotworów wieku dziecięcego – Joanna Trubicka / 157 Wstęp / 157 Aktualny stan wiedzy / 158 Markery diagnostyczne / 159 Markery prognostyczne (rokownicze) i kwalifikacji do terapii celowanej / 164 Markery do monitorowania skuteczności prowadzonych terapii / 169 Markery predyspozycji do nowotworów / 170 Wyzwania w diagnostyce genetycznej nowotworów dziecięcych / 177 Kierunki rozwoju onkogenetyki dziecięcej / 178 Rozwój narzędzi diagnostycznych z zastosowaniem technik sztucznej inteligencji / 178 Badania genetyczne w rozwoju nowoczesnych form terapii w nowotworach dziecięcych / 180 Zasady diagnostyki / 182 Wytyczne / 188 9. Diagnostyka molekularna i terapie celowane w onkologii – Andrzej Tysarowski / 195 Wstęp / 195 Diagnostyka molekularna / 196 Podstawowy podział badań genetycznych wykonywanych w onkologii: badania genetyczne wariantów germinalnych i somatycznych / 196 Organizacja i funkcjonowanie współczesnego laboratorium wykonującego kompleksowe badania genetyczne na potrzeby pacjentów onkologicznych / 198 Techniki diagnostyki molekularnej / 201 Terapie celowane / 208 Rodzaje terapii celowanych / 208 Znaczenie HRR i HRD / 212 Terapie agnostyczne / 214 Przyszłość onkologii molekularnej / 218 Obszary rozwoju / 218 Perspektywy rozwoju diagnostyki genetycznej w onkologii precyzyjnej – kompleksowe profilowanie genetyczne / 219 Podsumowanie / 221 10. Płynna biopsja – Adam Szpechciński / 223 Wstęp / 223 Zjawisko pozakomórkowych kwasów nukleinowych / 225 Molekularne markery nowotworowe w płynnej biopsji / 228 Stężenie cfDNA w osoczu / 228 XVI Spis treści Integralność cfDNA / 229 Markery niestabilności mikrosatelitarnej / 231 Metylacja ctDNA / 232 Analiza somatycznych wariantów molekularnych w ctDNA / 233 Krążące komórki nowotworowe / 235 Profile ekspresji pozakomórkowych mikroRNA / 236 Zasady diagnostyki laboratoryjnej opartej na materiale genetycznym z płynnej biopsji / 237 Aspekty fazy przedanalitycznej / 237 Metody badania pozakomórkowych kwasów nukleinowych i krążących komórek nowotworowych / 239 Aktualne możliwości wykorzystania płynnej biopsji w diagnostyce onkologicznej oraz wytyczne postępowania / 245 Rak płuca / 245 Rak jelita grubego / 253 Rak gruczołu sutkowego / 256 Rak gruczołu krokowego / 259 Inne typy złośliwych guzów litych / 261 Podsumowanie / 261 Część III Aspekty prawne / 271 11. Onkogenetyka a nadrozpoznawalność (overdiagnosis) nowotworów – zagadnienia kliniczne i prawne – Aleksandra Jezela-Stanek, Ernest Jędrzejewski / 273 Wstęp / 273 Pojęcie nadrozpoznawalności / 274 Nadrozpoznawalność w onkologii / 276 Metodyka doboru badań genetycznych w wybranych sytuacjach klinicznych / 278 Rak piersi (breast cancer, BC) / 278 Rak prostaty (prostate cancer, PC) / 279 Rak płuca (typ niedrobnokomórkowy – non-small cell lung cancer, NSCLC) / 280 Rak jelita grubego (colorectal cancer, CRC) / 281 Zagadnienia prawne / 282 Wstęp / 282 Zasady wykonywania zawodu lekarza a nadrozpoznawalność w onkologii / 284 Prawa pacjenta / 290 Podsumowanie / 295 12. Prawa pacjenta w onkogenetyce – praktyka kliniczna – Ernest Jędrzejewski, Aleksandra Jezela-Stanek / 297 Wstęp / 297 Poradnictwo genetyczne w onkologii / 298 Korzyści z poradnictwa genetycznego / 298 Wyzwania i ograniczenia / 299 Podstawowe zagadnienia z zakresu technik diagnostyki genetycznej / 299 Prawa pacjenta w obszarze onkogenetyki – uwagi wstępne / 300 Prawa pacjenta w praktyce klinicznej / 302 Świadoma zgoda / 302 Prawo do informacji / 307 Prawa osób trzecich / 309 Podsumowanie / 312