Niniejsza praca traktuje o społeczności żydowskiej, która mieszkała na Zamojszczyźnie w latach 1864-1915. Cezura wskazanego okresu ani obszar badawczy nie zostały wybrane przypadkowo. Data początkowa łączy się z wypadkami politycznymi lat 60. XIX stulecia, w których nastąpiły istotne zmiany dotyczące struktury administracyjnej Królestwa Polskiego, organizacji władz centralnych i terenowych. Przemiany dotknęły w tych latach również stosunków własnościowych. Przeprowadzone uwłaszczenie nie objęło ludności żydowskiej; również późniejsze zmiany w prawodawstwie władz rosyjskich nie przyznały jej prawa do ziemi. W większym stopniu społeczność ta odczuła zniesienie stosunków dominialnych w miastach. Miało ono szczególne znaczenie dla mieszkańców miast prywatnych, którzy byli obciążeni licznymi świadczeniami na rzecz właściciela. Na badanym terenie prawa do ich egzekwowania posiadała Ordynacja Zamojska1. W wyniku tych zmian nastąpiła drastyczna degradacja 338 ośrodków miejskich w Królestwie, doprowadzając do odebrania im statusu miast i poddając administracji gminnej. Dla wielu z nich było to początkiem powolnego upadku. Data końcowa nie wymaga bliższego wyjaśnienia, łączy się z zakończeniem panowania rosyjskiego w Królestwie. Można by oczywiście zakończyć pracę na roku 1918, wiele bowiem procesów i przemian, które zaszły w latach I wojny światowej na badanym terenie, wymaga odrębnych badań ze względu na całkowitą zmianę warunków. Opracowanie obejmuje więc zaledwie początkowy okres wojny i odmienne warunki, jakie nastąpiły na skutek zmiany władz zaborczych na okupacyjne. Niniejsze opracowanie stanowi próbę przedstawienia obrazu życia ludności żydowskiej na wskazanym terenie poprzez ujęcie różnorodnych dziedzin życia.

Zasadniczym celem powieści jest przedstawienie bardziej zbliżonego do rzeczywistości wizerunku typowych współczesnych polskich emigrantów - między innymi w Ameryce. Wokół tej problematyki narosło w Polsce mnóstwo nieporozumień i stereotypów - począwszy od pozytywistycznej literatury, po dzisiejszych Szczuropolaków Edwarda Redlińskiego. Tymczasem emigranci nie są ani heroicznymi bohaterami, ani przegranymi życiowo i społeczne, zdegradowanymi ludźmi. To osoby, które podjęły spore wyzwanie i rozmaicie sobie z nim radzą. Nakreślenie całej panoramy sytuacji wymagaloby wielkiej epiki. Kamienna drabina to zaledwie zarys problematyki.

Akcja Epopei obejmuje swym zakresem najbardziej dramatyczny nie tylko dla Polaków na Wołyniu, ale także dla wszystkich mieszkańców Europy okres pierwszej połowy XX wieku. [...] W części pierwszej autorkę interesuje zwłaszcza moment wybijania się Polski na niepodległość. Czytelnikowi więc dana tu jest np. okazja współuczestniczenia wraz z bohaterami powieści w tworzeniu się legionów Piłsudskiego i w bitwach prowadzonych z ich udziałem. Główne momenty bojowego szlaku legionistów zapadają w pamięć i wyjaśniają genezę zrodzonej później legendy ich bohaterstwa. [...] W świetle tych opisów staje się jasne, że odzyskana w cudowny sposób w 1918 r. niepodległość Polski została wywalczona na wszystkich frontach tej wojny przez ofiarę krwi i braterstwo polskiego żołnierza. Dużo miejsca w części drugiej wypełnia ukazanie dramatycznych losów mieszkańców Wołynia i Polski podczas II wojny światowej. Wraz z bohaterami powieści przeżywamy całe okrucieństwo tej wojny, a zwłaszcza niezwykle tragiczne losy mieszkańców Wołynia. Czytelnik ma okazję na podstawie rzeczywistych przeżyć bohaterów poznać od środka prawdę o mordach ukraińskich. Warto zaznaczyć że ich historia przedstawiona została w powieści obiektywnie i bez cienia rewanżyzmu. [Prof. dr hab. Jan Ziółek]