Zmieniające się w ciągu ostatnich dziesięcioleci wyznaczniki aktywności życiowej ludzi są spowodowane nie tylko zmianami demograficznymi, związanymi ze starzeniem się społeczeństwa przy jednoczesnym zmniejszaniu się liczebności dzieci i młodzieży, ale również warunkowane są wydłużeniem trwania ludzkiego życia, a co się z tym wiąże - przedłużeniem aktywności edukacyjnej, zawodowej i społecznej człowieka. Zachodzące w Europie Wschodniej zmiany kulturowe i cywilizacyjne, będące efektem wstąpienia niektórych krajów z tego obszaru do Unii Europejskiej, przebiegają dość dynamicznie, co z jednej strony przybliża tę część Europy do społeczeństw Europy Zachodniej w wymiarze politycznym, gospodarczym, zawodowym, społecznym i edukacyjnym. Z drugiej zaś strony wprowadzają pewnego rodzaju niepewność i chaos kulturowy w obrębie do tej pory funkcjonujących norm i wartości, będących pewnego rodzaju ramami, porządkującymi życie człowieka w wymienionych wcześniej przestrzeniach. Jedno jest pewne - coraz trudniej w oparciu o tradycyjne wzory pełnić różnorodne funkcje, tak obywatelskie, jak i zawodowe czy edukacyjne. Należy jednak mieć nadzieję, że podejmowane działania edukacyjne oraz związany z tym rozwój wiedzy w społeczeństwach doprowadzą w przyszłości do rzeczywistej, a nie tylko formalnej integracji społecznej i kulturowej państw Unii Europejskiej. Aby tak się stało, konieczne jest nie tylko modyfikowanie programów oświatowych, budowanych na jednoczących wartościach, ale harmonizowanie zmian społecznych i gospodarczych w taki sposób, żeby zainteresować nimi jak największe rzesze ludzi. Ze wstępu